Op algemeen verzoek, nog eens in een notendop: de enige echte waarheid over lactose-intolerantie.
Lactose
Lactose is melksuiker, die voorkomt in alle melksoorten van zoogdieren. Als je melk drinkt, dan treedt normaal het enzym lactase in actie, wat ervoor zorgt dat je de lactose kan verteren. Maak je dit enzym niet of te weinig aan, dan komt de lactase onverteerd terecht in de dikke darm. Dit begint te gisten waardoor je buikpijn, buikkrampen, diarree en een opgeblazen buik krijgt. We spreken dan over lactose-intolerantie. De mate waarin je lactase aanmaakt, bepaalt hoeveel lactose je kan verteren. Bij de ene persoon met lactose-intolerantie zal dit dus meer zijn dan bij de andere. Als je weet dat ikzelf de zwaarste vorm heb, dan begrijp je meteen dat ik alle melk(producten) links laat liggen.
Is lactose-intolerantie tijdelijk?
Algemeen wordt vastgesteld dat de hoeveelheid lactase in je lichaam vermindert naarmate je ouder wordt. Lactose-intolerantie kan dus plots op latere leeftijd optreden of erger worden. Daarnaast kan het zijn dat er een tijdelijk tekort aan enzymen is door bijvoorbeeld een buikgriep die je darmwand heeft beschadigd. Van zodra de darmwand hersteld is, herstart de aanmaak terug van de nodige enzymen en is er terug voldoende lactase om lactose te kunnen verteren.
Bij anderen (zoals ik) is er een aangeboren vorm, dit zijn mensen die uit zichzelf te weinig of geen lactase aanmaken en die hun hele leven lang lactose zullen moeten vermijden. Bij mensen die radiotherapie of straling hebben gehad, kan het darmslijmvlies beschadigd zijn, met blijvende lactose-intolerantie tot gevolg.
Hoe vaststellen?
Lactose-intolerantie kan vastgesteld worden door een ademtest in een ziekenhuis. Er wordt gevraagd om een lactosedrankje te drinken. Daarna moet je binnen een bepaalde tijd enkele keren uitademen in een buisje of zakje. Wanneer je lactose niet goed kan verteren, dan blaas je waterstof uit. Hoe meer waterstof er wordt gevonden in de uitgeademde lucht, hoe slechter je lactase verteert.
Koemelkallergie
Koemelkallergie en lactose-intolerantie zijn twee verschillende zaken: bij koemelkallergie treedt het immuunsysteem in werking, bij lactose-intolerantie niet (vergelijk met coeliakie en glutenintolerantie). Als je allergisch bent voor koemelk, dien je alle koemelk te mijden. Bij lactose-intolerantie kan koemelk zonder lactose dan weer wel. Wist je dat geitenmelk en schapenmelk ook lactose bevatten? Gelukkig bestaat hier ook al een lactosevrij alternatief voor.
Waarin zit lactose?
Lactose zit in melkproducten, dus melk, yoghurt, kaas, pudding, roomsauzen,… Maar lactose verstopt zich ook graag in koekjes, snoep, ketchup (!), kruidenmengelingen, bouillonblokjes, zelfs deodorants,… Het is dus raadzaam om steeds de ingrediënten te checken. Wil je graag eens ‘zondigen’, dan kan je een lactasepreparaat nemen: een portie lactase in de vorm van een pilletje (klik hier voor het desbetreffende artikel). Hiermee kan je toch eens een ijsje eten, of medicatie innemen die lactose bevat.
Speciale aandacht voor medicatie
Je leest het goed, in veel medicatie zit lactose en dit vormt voor mensen met lactose-intolerantie een extra belemmering. Zo bevat Enterol lactose. Wanneer je buikgriep hebt, en je tijdelijk minder lactase aanmaakt, dan is het dus niet altijd een goed idee om Enterol te nemen. Hier krijg je mogelijks nog meer diarree van… Wat je beter wel kan nemen, lees je hier. Je kijkt dus best altijd eerst de bijsluiter na! Onder punt 6 op de bijsluiter staan de ingrediënten steeds vermeld. Sommige medicamenten kunnen gemaakt worden zonder lactose als bestanddeel. Helaas is dit niet voor alle medicijnen het geval en is het soms een lange zoektocht naar een alternatief. Wij, de lactose-intoleranten, vormen dus steeds een pittige uitdaging voor onze apothekers :-).
Hoeveel mensen hebben lactose-intolerantie?
Exacte cijfers zijn er niet, aangezien er verschillende vormen en gradaties van lactose-intolerantie zijn. Maar meerdere studies wijzen uit dat ongeveer 1 op 5 à 1 op 7 mensen in België intolerant zou zijn voor lactose. Dat betekent al snel drie à vier kinderen in elke klas. In oosterse landen zouden de cijfers nog hoger liggen. Er wordt geschat dat twee derde van de mensen wereldwijd een vorm van lactose-intolerantie heeft. Je bent dus niet de enige :-).
Cookies
Door toeval ontstaan soms schitterende uitvindingen. Zo ging het ook met de chocolate chip cookies. Toen Miss Wakefield in 1930 geen banketbakkerschocolade meer had voor haar koekjes, hakte ze een stuk chocolade in kleine stukjes en voegde het handmatig toe aan het deeg van haar koekjes. Deze koekjes werden geserveerd aan de klanten van haar restaurant, en die vonden het heerlijk. Bijna een eeuw later zijn cookies algemeen bekend. Normaal worden de cookies gemaakt van tarwe, maar ik heb een eigen versie gecreëerd zonder gluten en lactose. Laat het smaken!
Ingrediënten:
- 75 gram boekweitbloem
- 75 gram amandelmeel
- 75 gram rijstbloem
- 3 eetlepels kokosolie
- 100 ml rijstmelk
- 1 koffielepel bakpoeder
- vanille naar smaak
- twee eetlepels geraspte kokos
- stukje pure chocolade (ongeveer 30 gram). Ik gebruikte Boni Selection 72% cacao
- een mespuntje zout
Recept:
- Verwarm de oven voor op 180 graden.
- Meng de bloemsoorten met de kokosolie, de rijstmelk, het bakpoeder, het zout en de kokos in de keukenrobot.
- Snij de chocolade in kleine stukjes en voeg toe aan het deeg (zonder te mixen!).
- Rol bolletjes van het deeg en druk ze plat op de bakplaat.
- Bak de cookies ongeveer 15 a 20 minuten op 180 graden tot ze mooi bruin zijn.
Melk met een gouden randje: golden milk
Helemaal ‘in’ is het, om golden milk te drinken. Rens Kroes, een bekende foodblogster, maakte enkele jaren geleden een echte hit van het drankje. Intussen vind je al heel wat recepten, maar de basisingrediënten zijn eigenlijk altijd dezelfde:
- plantaardige melk (amandelmelk of sojamelk vaak),
- kurkuma,
- peper
- gember
- iets van zoetstof.
Kurkuma of geelwortel is een kruid dat vooral in Azië als medicijn gebruikt werd ter behandeling van ontstekingen. Kurkuma wordt tegenwoordig alom geprezen voor zijn positieve effecten: het zou een goede antioxidant zijn. Gember is een specerij die eveneens ontstekingswerend werkt (bvb. bij verkoudheden) en om de vertering te bevorderen. De combinatie van beide kruiden is een boost voor je immuunsysteem. Golden milk wordt dus gezien als een goeie opkikker in de winter om je te beschermen tegen ziektes. En de naam ‘golden milk’? Die is uiteraard te danken aan de gouden kleur van de kurkuma.
Zin gekregen om het zelf eens uit te testen? Hieronder vind je mijn recept. Let op: verse kurkuma bezorgt je knalgele vingers, of anders een knoflookpers gebruiken enkel voor de kurkuma (want o ja die knoflookpers wordt ook geel!) kan helpen. Of je koopt net als ik gewoon gedroogde kurkuma in poeder, dat helpt ook 🙂
Hieronder het recept:
- 200 ml ongezoete amandelmelk
- 1 koffielepel kurkuma poeder of
- 1 koffielepel kaneel
- snuifje peper
- 1 koffielepel gember in poeder
- 2 koffielepels ahornsiroop
Recept:
- Verwarm de melk in een steelpannetje en voeg de kruiden toe.
- Laat even sudderen.
- Haal van het vuur en doe er de ahornsiroop in.
- Klaar is kees!
Liever kant en klaar kopen? Bij Bio-Planet vind je bijvoorbeeld Golden Drink van Isola. Geen fan van de melksmaak, maar wel een theedrinker? Er bestaan ook al theesoorten zoals Yogi tea Turmeric Chai met gember en kurkuma in; onder meer te vinden bij Holland & Barret.
Genieten in De Stokerij, Gent
In een oude brouwerij in Gent, nog daterend uit de periode van Karel de Vijfde (begin 1500), bevindt zich sinds enige jaren De Stokerij. Dit gezellig restaurant belooft op de kaart kwaliteitsvolle fairtrade producten, met veel aandacht voor personen met intoleranties. De Stokerij is familie van De Multatuli, een ander restaurant in Gent. Daar ben ik wel al meerdere keren geweest. De Stokerij ken ik enkel nog maar van mond-aan-mondreclame. Dat vraagt om een test!
Ik besluit manlief te verrassen met een avondje uit en reserveer via de website een tafeltje voor twee. Het reserveren gaat heel vlot en ik heb geluk, er is nog een tafeltje vrij. En zo belanden twee hongerige zielen op een koude zaterdagavond in De Stokerij. Het restaurant bevindt zich op een boogscheut van het Sint-Lucasziekenhuis. Ik ben onbewust al honderden keren voorbij De Stokerij gepasseerd, besef ik nu. Pas nu valt me de mooie witte gevel op van het charmante pand. Binnen branden de kaarsjes al, het spreekt meteen aan. We zijn duidelijk niet de enigen die vanavond hier willen eten, het restaurant zit op een mum van tijd helemaal vol.
Op de kaart pronken vlees-en visgerechten en enkele pasta’s. Pluspunt is dat alle allergenen duidelijk aangeduid zijn op de kaart, alsook of het gerecht veganistisch is en/of suikervrij. Een voorbeeld voor veel restaurants! De Stokerij biedt ook glutenvrije pasta en brood aan, meteen goed voor een tweede goedkeurende blik. Ik besluit de rundstartaar te nemen, geserveerd met frietjes. Manlief gaat voor de stoverij van hert. Een erg vriendelijke ober neemt onze bestelling aan en voor we het goed en wel beseffen, wordt ons eten al geserveerd. Dat het restaurant stampvol zit, heeft duidelijk geen effect op de snelheid van de bediening.
Wanneer we proeven van onze gerechten, wordt meteen duidelijk dat alle beloften worden ingelost. Kraakverse frietjes, een heerlijke dressing op basis van olie op het slaatje, en een erg smakelijke rundstartaar. Ook aan de overkant niets dan lof. Lekker, en een mooie portie tegen een erg betaalbare prijs. Dit is echt top!
Goedgevuld en goedgezind verlaten we even later De Stokerij. Wat een ontdekking!
Alpro hazelnoot- chocolade-ijs
Dat Alpro al een heel assortiment lactosevrije producten op basis van soja heeft, dat wist je waarschijnlijk al. Maar dat Alpro sinds kort ook ijs heeft zonder zuivel, gluten én soja, dat is misschien nieuw. Of dat was het alleszins voor mij.
Eerlijk is eerlijk, ijs op basis van soja is niet altijd mijn ding. Een stuk ijstaart zonder lactose is moeilijk te vinden, en dus zoek ik meestal mijn heil in sorbet of in Swedish glace-ijs. Zowel de chocoladesmaak als de vanille kan me hiervan bekoren, maar van de andere merken ben ik meestal geen grote fan. Maar nu komt Alpro dus met een compleet nieuwe lijn qua ijs. Vier nieuwe plantaardige varianten die passen in een zuivel-en glutenvrij dieet, en die dus ook geschikt zijn voor mensen die veganistisch eten. Bij drie van de vier nieuwe smaken (kokosnoot, hazelnoot-chocolade en amandel-zoute karamel) staat er geen soja in de ingrediëntenlijst. Enkel de vanillesmaak bevat nog sojabonen.
Ik besloot de Alpro Hazelnoot-Chocolade te testen in de kerstvakantie. Het ijs kost rond de 5 euro voor 500 ml en is daarmee niet echt een koopje, maar omdat het maar één keer per jaar feestdagen zijn, besloot ik mezelf erop te trakteren.
Mijn geluk kon toen ook niet op toen bleek dat het écht lekker was! Het smaakt echt naar chocolade, en voor je het weet heb je een halve pot op (oeps). Echt kwaad kan dat niet, Alpro belooft dat dit ijs 30% minder suikers bevat dan de meeste merken ijs, en daarenboven bevat het Alpro-ijs geen kleurstoffen. Enkel de pot is niet echt handig: wanneer je snel wil scheppen (geduld is een schone deugd, ik weet het, maar wie wil nu niet graag snel proeven?), is het ijs nog heel hard en plooi je al snel de randen van de pot mee. Best dus de pot al even van tevoren uithalen, dat maakt scheppen uit de pot net iets makkelijker.
Conclusie: echt lekker en prijs-kwaliteit eerder prijzig, maar ok! Ik ben al benieuwd naar de andere varianten!
Rijstpap
Niets gezelliger dan een potje ouderwetse rijstpap. Gewone rijstpap wordt gemaakt met melk, maar die bevat natuurlijk lactose. Wijk je uit naar een alternatief, dan is het vaak wat zoeken naar de juiste verhoudingen. Hieronder vind je alvast mijn recept voor mijn rijstpap. De zeste van sinaasappel en de kokosmelk maken het iets exotischer. Gouden lepeltjes zijn optioneel 🙂
Ingrediënten
- 125 gram dessertrijst
- 650 ml rijstmelk (Boni Selection)
- 100 ml kokosmelk (Alpro)
- een snuifje zout
- een vanillestokje
- een snuifje kaneel
- zeste van een halve sinaasappel
Recept
- Meng de rijstmelk met de kokosmelk, voeg de zeste toe van de sinaasappel en verwarm tot de melk kookt.
- Doe dan de dessertrijst in de pot en verlaag het vuur.
- Snij de vanillestok in twee en verwijder de zaadjes met een lepeltje. Doe de zaadjes bij de melk.
- Doe er het zout bij en de kaneel.
- Laat op een zacht vuurtje pruttelen tot de rijst zacht is en de melk is opgenomen door de rijst.
- Laat afkoelen en serveer eventueel met wat bruine suiker.
- Smakelijk!
Overzicht medicatie zonder gluten en lactose
Koning Winter is in het land. Hou de zakdoekjes dus maar klaar… Zelf ben ik al een week ‘gezegend’ met een verkoudheid vanjewelste, en heb ik al een heel arsenaal pilletjes genomen om mijn klachten te verlichten. Maar als je geen gluten of lactose verdraagt, is het opletten welke medicatie je kan nemen. Vroeger las ik niet altijd de bijsluiter, maar nu is het een routine geworden.
Onder punt 6 op elke bijsluiter vind je de stoffen die in het medicament zitten en daar lees je dus of er al dan niet lactose in zit. Gluten vind je bijna nooit in medicatie, maar lactose wordt wel vaak als vulstof gebruikt. Je vindt lactose onder meer terug in Vasocedine, Rhinisan, Cirrus, Rhinatiol antirhinitis, Primperan tabletten, Motilium filmomhulde tabletten (domperidonemaleaat of domperidone), Buscopan 20 mg, Zyrtec …
Waar normaal geen lactose in zit (pas op: soms wijzigt de samenstelling dus best steeds opnieuw checken!):
- Dafalgan,
- Nurofen,
- Rhinofebryl,
- Medica tabletten menthol of lemon,
- Mucoangin Munt,
- Strepsils Vitamine C zuigtabletten,
- Orofar lidocaïne met of zonder muntsmaak,
- Motilium smelttabletten,
- Immodium smelttabletten
- Buscopan 10 mg
Voor al wie solidair is momenteel, veel beterschap (hatsjie).
Chocolade-bananenbrood
Teveel bananen in huis? Of zoek je iets lekkers om te ontbijten? Met dit (gluten- en lactosevrij) chocolade-bananenbrood zit je goed! Door de extra toets van de chocolade met appelsien is het ook ideaal als zoet tussendoortje.
Ingrediënten
- 3 goed rijpe bananen
- 100 gram glutenvrije havermout
- 80 gram boekweitbloem
- 2 eieren
- 3 eetlepels kokosolie
- 2 eetlepels rijstmelk
- 2 koffielepels glutenvrij bakpoeder (ik gebruikte Backin van dokter Oetker)
- 20 gram pure chocolade met appelsien (Boni selection puur orange)
- 3 koffielepels pitten of zaden (ik gebruikte zonnebloem-en pompoenpitten)
Recept
- Verwarm de oven voor op 180 graden.
- Mix de bananen fijn tot een gladde mix. Doe er de kokosolie bij. Zet deze kom even opzij.
- Maal de havermout fijn tot meel. Doe er de boekweitbloem bij en het bakpoeder.
- Voeg de bananenmix bij de bloem.
- Doe er de eieren bij en de rijstmelk. Meng goed door elkaar.
- Smelt de stukjes chocolade en roer door het geheel. Voeg ook de zaadjes toe en roer alles goed door elkaar.
- Bedek een cakevorm met bakpapier en giet het geheel erin.
- Bak ongeveer een halfuur op 180 graden in de oven.
- Wanneer je erin prikt met een mes en de deeg plakt niet meer aan het mes, dan weet je dat het brood klaar is.
- Haal de cakevorm uit de oven en verwijder het brood uit de vorm. Verwijder het papier en laat afkoelen.
- In een goed afgesloten doos kan je het ongeveer twee dagen bewaren.
Snoep zonder gluten en lactose
Buikpijn door teveel Halloweensnoep? Of per ongeluk snoep gegeten met gluten en/of lactose in? Je leest het goed: in snoep kan ook gluten of lactose zitten. Zo staan bvb. de aardbeiveters, zure matten en dropveters van Look-O-Look op de zwarte lijst want deze bevatten tarwe. De dynamietstaafjes met watermeloensmaak hebben hun naam niet gestolen: met zowel tarwe als lactose in de ingrediëntenlijst, zijn dit échte bommetjes. Om klachten te vermijden, lees je dus best altijd goed de verpakking. Met de volgende snoep zit je normaal wel goed:
- Look-O-Look investeert duidelijk de laatste jaren in snoep zonder allergenen, daar zijn de nieuwe producten binnen de reeks van 4D snoep en Happy by nature het bewijs van: deze snoep is glutenvrij. Het is wel heel moeilijk om deze snoep in de winkel te vinden, je hebt het meest kans om de snoep te vinden bij Albert Heijn.
- Goody good stuff maakt enkel allergeenvrije snoep, en heeft verschillende producten in het assortiment, gaande van colaflesjes tot zachte gommetjes en kersjes.
- Haribo verdient ook grote onderscheiding, er is namelijk een complete lijst te vinden van alle allergenen van alle snoep die tot hun merk behoort, en zo weet je zeker welke snoep je met een gerust hart kan eten. Je vindt de lijst hier terug. Bij snoep van het merk Joris zie je meteen op de verpakking de allergenen aangeduid in symbolen. Heel handig als je grote honger hebt 🙂
Conclusie: er is een brede waaier snoep te vinden zonder gluten en lactose. Laat het smaken!
Pompoenroomsoep
Met Halloween in het vooruitzicht heb je misschien zin gekregen in een gerechtje met pompoen. Pompoen is een echte herfstgroente en smaakt heerlijk in een soepje. Wil je graag een beetje room toevoegen zonder lactose? Dan bestaan er al heel wat alternatieven:
- sojaroom (Alpro soya cuisine, Soyatoo Soy whip, …)
- rijstroom (Provamel Rice cuisine, Soyatoo Rice Whip, Isola Bio Cuisine Rijstroom, …)
- amandelroom (Ecomil cuisine amandel, …)
- kokosroom (Alpro cuisine coconut, …)
- lactosevrije room (Balade 0% lactose room, Dilea lactosevrije room, MinusL lactosevrije room, …)
Afhankelijk van het recept leent de ene room zich beter dan de andere. In onderstaande soep heb ik een scheutje amandelroom toegevoegd. Proef zelf en geniet 🙂
Ingrediënten
- 500 gram pompoen
- 3 wortels
- 2 preiwitten
- 2 gluten-en lactosevrije bouillonblokjes (zie eerder artikel met overzicht van geschikte bouillonblokjes)
- 1 liter water
- olijfolie
- amandelroom
Recept
- Spoel de groenten en snij in stukjes.
- Stoof even aan in olijfolie.
- Voeg 1 liter water toe zodat de groenten helemaal onder water staan.
- Voeg 2 bouillonblokjes toe.
- Laat koken tot de groenten gaar zijn en de bouillonblokjes helemaal opgelost zijn.
- Mix de soep en voeg eventueel wat water toe tot de gewenste dikte.
- Voeg een scheutje room toe.
- Kruid af naar smaak.
- Santé!